კი მსმენია. ფეიკ ნიუსები შეიძლება შეგვხვდეს როგორც ტრადიციულ, ისე სოციალურ მედიაში. ეს არის ინფორმაცია, რომელშიც ფაქტები განზრახ არის გაყალბებული და/ან დამახინჯებული. ყალბი ამბების მიზანი ადამიანის, ჯგუფის, ორგანიზაციის ან ქვეყნისთვის ზიანის მოტანაა.
თქვენ რაიმე გსმენიათ "ფეიკ ნიუსებზე"? საერთოდ რას გულისხმობს ის?
კი, მაგალითად 2020 წელსგავრცელდაინფორმაცია,რომბანანიკორონავირუსისგავრცელებისწყაროა, თუმცაამისმტკიცებულებაარარსებობს. ესპირველიშემთხვევაარარის, როდესაცბანანსსხვადასხვავირუსისგამავრცელებლადყოველგვარიმეცნიერულიდასაბუთებისგარეშემოიაზრებენ. ბანანსწლებია, ხანებოლის,ხანშიდსისადაღორისგრიპისგავრცელებასაბრალებენ.
შეგიძლიათ მაგალითი მომიყვანოთ?
დღეს დღეობით ბევრი ადამიანი ეყრდნობა მედიას, მისგან იღებს ინფორმაციას, რომელსაც შემდეგ იყენებს სხვადასხვა საქმეში. აუცილებელია რომ ეს ინფორმაცია ობიექტური იყოს, რადგან მას დიდი მნიშვნელობა აქვს მოქალაქეების აზრისა და დამოკიდებულებების ჩამოყალიბებისათვის.
რატომ არის სამოქალაქო საზოგადოებისათვის მნიშვნელოვანი ობიექტური ინფორმაციის ფლობა?
როგორც ვიცით დემოკრატია ხალხის მართველობაა. თუ ხალხი არასწორედ იქნება ინფორმირებული სხვადასხვა საკითხზე, მათ განსხვავებული აზრები ექნებათ ამ თემებთან დაკავშირებით. მათ შორის ქაოსი და გაუგებრობა იქნება. ასევე ხალხს დამოკიდებულება შეეცვლებათ მედეაზე და მას აღარ ენდობიან.
როგორ აისახება ყალბი ინფორმაცია დემოკრატიული საზოგადოების ჩამოყალიბებაზე? როგორ მოქმედებს ყალბი ინფორმაცია მედიის, როგორც მეოთხე ხელისუფლებისროლზე?
როგორც გითხარი "ფეიკ ნიუსებში" ფაქტები განზრახ არის გაყალბებული და/ან დამახინჯებული. ეს სხვა ადამიანების გამოსაწვევად და გასაღიზიანებლადაა. შეიძლება "ფეიკ ნიუსები" შეიცავდეს ისეთ ინფორმაციას, რომელიც გულისხმობს არასწორ "რჩევებს" სხვადასხვა თემასთან დაკავშირებით, ეს "რჩევები" კი ხშირად ადამიანისთვის საზიანოა.
რა საფრთხეებს იწვევს ყალბი ინფორმაცია ლოკალურ და ადგილობრივ დონეზე?
გაეცანით მთლიან ინფორმაციას (და არა მხოლოდ სათაურს); შეამოწმეთ ინფორმაციის ავტორი და წყარო;დააკვირდით თარიღს;გადაამოწმეთ სხვა წყაროებშიც. მყვირალა სათაურების მიღმა ხშირად ყალბი ინფორმაცია იმალება!· ყალბი ინფორმაცია ძალიან სწრაფად ვრცელდება!
ხშირ შმთხვევაში "ფეიკ ნიუსებს ტროლები და ბოტები ავრცელებენ.„ტროლი“ აღნიშნავს ადამიანს, რომელიც, ყალბ პროფილს ამოფარებული, სოციალურ ქსელში აქვეყნებს არაადეკვატურ და პროვოკაციულ ინფორმაციას, რათა შექმნას არასწორი მოლოდინები და განწყობები ამა თუ იმ საკითხის მიმართ. ტროლები, როგორც წესი, მალავენ თავიანთ ვინაობას და შესაძლოა, რამდენიმე ყალბი პროფილის უკან ერთი პიროვნება იდგას. ტროლებისგან განსხვავებით, „ბოტები“რეალური პიროვნებები არ არიან და კომპიუტერული პროგრამით იმართებიან. შესაძლოა, მაუსზე ერთი დაწკაპუნებით ათი ათასობით პროფილი ავტომატურად აახლებდეს სტატუსებსა თუ კომენტარებს, რომელ თა შინაარსიც ხშირად ყალბია და კონკრეტულ მიზნებს ემსახურება.
ვის ინტერესში შეიძლება შედიოდეს ყალბიინფორმაციის გავრცელება? და როგორ უნდა დაიცვას ადამიანმა თავი ამგვარი ინფორმაციისაგან?