Het oude Griekenland was een bloeiende beschaving die indrukwekkende vooruitgang boekte op vele gebieden, zoals kunst, architectuur, techniek, geneeskunde, astronomie, wiskunde, filosofie en overheid. Veel van hun idealen vormden de basis van toekomstige beschavingen en hun invloed is nog steeds aanwezig. Deze lerarengids maakt gebruik van het populaire GRAPES-acroniem voor lesgeven over oude beschavingen en richt zich op de geografie, religie, prestaties, politiek, economie en sociale structuur van het oude Griekenland.
Het oude Griekenland lag in Zuidoost-Europa langs de kust van de Middellandse Zee. Het vasteland van Griekenland is een schiereiland dat aan drie zijden wordt omringd door water met de Egeïsche, Adriatische, Ionische en Middellandse Zee. Griekenland omvat ook veel eilanden. Toegang tot de oceaan zorgde voor vissen, handel drijven en reizen. Het klimaat kende hete zomers en zachte winters. De grond kon moeilijk te bewerken zijn, omdat het erg bergachtig en rotsachtig was. De oude Grieken verbouwden echter gewassen zoals olijven, druiven, kleine groenten, noten, honing en fokten ook vee zoals geiten en schapen. De Grieken breidden zich uit tijdens hun regeerperiode en veroverden gebieden in Italië, Frankrijk, Spanje, Turkije en Noord-Afrika.
Oude Grieken beoefenden polytheïsme , wat betekent dat ze in veel goden en godinnen geloofden. De eerste reeks goden waren de Titanen. Ze werden omvergeworpen door de Olympiërs onder leiding van Zeus. De Griekse mythologie vertelt de verhalen van de goden, godinnen en helden. Oude Grieken bouwden tempels voor de goden en eerden ze met festivals. De oude Grieken brachten offergaven aan de goden van schapen, geiten, varkens, runderen, vissen en vogels om hen te eren, te danken of iets van hen te vragen.
De oude Grieken hebben veel geweldige bijdragen geleverd. Hier zijn enkele van hun prestaties:
De oude Grieken maakten levensechte sculpturen, schilderijen en aardewerk. Een beroemde beeldhouwer genaamd Phidias heeft een enorm marmeren standbeeld van Athene uitgehouwen dat in het Parthenon stond.
De oude Grieken perfectioneerden verschillende soorten kolommen die in hun gebouwen werden gebruikt en die een groot gewicht konden weerstaan. Deze kolommen zijn nog steeds in gebruik. De Dorische kolom heeft een eenvoudige hoofdletter (bovenaan), de Ionische heeft rollen op de hoofdstad en de Korinthische heeft de meest uitgebreide hoofdstad met daarboven bladeren en kleine rollen. Het oude Griekenland geavanceerde technische en architectonische ontwerpen en bouwde grote, uitgebreide tempels en gebouwen. Een beroemd voorbeeld van hun architectuur is het enorme Parthenon op de acropolis in Athene.
De oude Grieken blonken uit in theater en schreven en voerden toneelstukken van tragedie en komedie op. Atheners woonden het Theater van Dionysus bij dat plaats bood aan duizenden mensen!
De oude Grieken hebben veel dingen uitgevonden, zoals: een watermolen, een wekker, centrale verwarming, een kraan en de schroef van Archimedes.
Oude Grieken hielden ervan om na te denken over en te debatteren over de zin van het leven, gerechtigheid en waarheid. Ze noemden deze "filosofie" wat "de liefde voor wijsheid" betekent. Socrates , Plato en Aristoteles waren beroemde filosofen en leraren.
Griekenland wordt gecrediteerd voor het creëren van de eerste directe democratie, wat betekent dat burgers over alle wetten hebben gestemd. De regering bestond uit drie delen: de vergadering, de raad en de rechtbanken.
De oude Grieken boekten enorme vooruitgang op het gebied van wiskunde, astronomie, biologie en geneeskunde. Hippocrates was een beroemde arts die geneeskunde als een wetenschap vestigde op basis van observatie en casusregistratie.
De Grieken waardeerden een sterk, gezond lichaam en hielden van sport. De Olympische Spelen begonnen in 776 vGT in Griekenland en werden bijna 12 eeuwen lang elke vier jaar in Olympia gehouden! Games inbegrepen: hardlopen, verspringen, kogelstoten, speerwerpen, boksen en paardensport.
Het oude Griekenland bestond uit stadstaten die in verschillende tijdsperioden door verschillende regeringen werden geregeerd, zoals een monarchie, oligarchie en democratie. Griekenland wordt gecrediteerd voor het creëren van de eerste directe democratie, wat betekent dat burgers over alle wetten hebben gestemd. De regering bestond uit drie delen: de vergadering, de raad en de rechtbanken.
Griekse stadstaten werden van ongeveer 2000-800 vGT geregeerd door een koning of monarch. In een monarchie heeft de koning alle macht. Koningen kregen advies van een raad van rijke landeigenaren, aristocraten genaamd. Aristocraten wierpen uiteindelijk hun koningen in de meeste stadstaten tegen 800 vGT omver om een oligarchie te vormen.
Tegen 800 vGT werden veel stadstaten geregeerd door oligarchen waar de macht in handen is van een paar mensen die rijkdom hadden geërfd. Ze maakten wetten die hen ten goede kwamen. De rijken werden rijker en de armen werden armer. Uiteindelijk werden de oligarchen omvergeworpen door politieke leiders die de steun hadden van de armen en de steun van het leger.
Een tiran is een persoon die de macht grijpt. In het midden van de jaren 600 vGT wilden mensen verandering van de oligarchen en wendden zich tot mensen die hen omver konden werpen. De regering werd echter met geweld veranderd en tirannen behielden hun macht met geweld.
Rond 500 vGT creëerden Atheners een democratie die "heersen door het volk" betekent. Athene had een directe democratie, wat betekent dat elke burger over elk onderwerp stemde. Ze hadden een vergadering om wetten te maken. Elke vrije man kon spreken en stemmen. Ze hadden ook een raad van 500 en een rechtssysteem.
Het oude Griekenland was erg bergachtig en daardoor moeilijk te bewerken. In het oude Griekenland werkte echter meer dan de helft van de bevolking in de landbouw. Het belangrijkste vee waren geiten, hoewel er ook schapen, koeien, varkens en kippen werden gehouden. Boeren verbouwden olijfbomen als hoofdgewas. Olijfbomen verschaften hout voor het bouwen van huizen en schepen, olijfolie voor lampen, voedsel en medicijnen, olijfbladeren voor kronen en decoraties, en natuurlijk olijven om te eten. Olijftakken werden in het oude Griekenland gebruikt als symbolen van overwinning, vrede en welvaart. Boeren produceerden ook druivenstokken voor voedsel en wijn. De druivenstokken werden in uniforme rijen geplant. Tussen de wijnstokken telen boeren misschien maïs, kleine groenten en fruit. Grieken waren ook beroemd om hun honing, die als zoetstof werd gebruikt en in de hele oudheid werd verhandeld.
Omdat ze zich in de Middellandse Zee, de Egeïsche, de Ionische en de Adriatische Zee bevonden, waren de oude Grieken ook ervaren zeilers, vissers en duikers. Zeesponzen, mosselen en oesters (voor hun parels) werden verzameld door duikers, terwijl vissers vissen zoals tonijn, zeebaars, zwaardvis, paling en sprot vingen.
Veel oude Griekse stadstaten zoals Athene vertrouwden op handel om in hun behoeften te voorzien. Ze ruilden voorwerpen als wijn, olijven, honing, metaalwerk en aardewerk met Egypte, Spanje en Italië voor goederen als hout, graan, papyrus, linnen en tot slaaf gemaakte mensen. Kooplieden, boeren en ambachtslieden verkochten hun goederen op de agora.
Een maritieme koopman zijn kan een gevaarlijke onderneming zijn, aangezien piraterij alledaags was en het risico dat piraten uw schip veroverden en uw koopwaar stelen, een constante bedreiging vormde. Piraten konden niet alleen je koopwaar stelen, maar ze zouden ook de mensen van veroverde schepen tot slaaf maken en ze met winst verkopen.
De ongelukkige realiteit is dat het oude Griekenland bloeide op de rug van tot slaaf gemaakte mensen. Ze waren een integraal onderdeel van de economie en de samenleving. Mensen uit veroverde landen werden vaak tot slaaf gemaakt en gedwongen te werken. Hun levens waren hard en ze hadden geen rechten. Ze werden gedwongen om in elk aspect van de samenleving te werken: thuis koken, schoonmaken, voor kinderen zorgen, het huis bewaken, werken op boerderijen, in fabrieken en mijnen, aan technische en bouwprojecten. In sommige stadstaten was de helft van de bevolking tot slaaf gemaakt.
Ambachtslieden in het oude Griekenland waren onder meer schilders, beeldhouwers, schoenmakers, timmerlieden, scheepsbouwers, smeden, muntgraveerders, metaalbewerkers, steenhouwers, pottenbakkers en makers van muziekinstrumenten.
Oude Grieken zoals de Atheners gebruikten munten van goud, zilver en brons als geld. De zilveren drachme was een van de eerste munten ter wereld. Spartanen gebruikten ijzeren staven als betaalmiddel.
Het oude Griekenland had een strikte sociale hiërarchie. Alleen vrije mannen konden burger zijn en deelnemen aan de regering. Politici werden beschouwd als de hoogste sociale status, gevolgd door soldaten en andere mannelijke burgers, daarna mannelijke kinderen. Mannelijke kinderen werden verzorgd om het beroep van hun vader over te nemen. Ze kregen onderwijs en leerden ook om te vechten omdat militaire dienst verplicht was. De rol van vrouwen was in het huis koken, schoonmaken en voor de kinderen zorgen. Vrouwen werden niet als staatsburgers beschouwd en hadden weinig rechten. Ze konden geen eigendommen bezitten en konden in veel gevallen zelfs het huis niet verlaten tenzij ze werden vergezeld door een man. Huwelijken werden vaak gearrangeerd en van vrouwen werd verwacht dat ze kinderen, in het bijzonder mannelijke erfgenamen, voor hun echtgenoten zorgden. Vrouwelijke kinderen werden als lager behandeld dan hun mannelijke broers en zussen en leerden de rol van hun moeder te volgen. Buitenlanders, of degenen die niet in de stadstaat zijn geboren, hadden ook weinig rechten. Ze werden niet als burgers beschouwd en hadden dus geen zeggenschap in de regering. Tot slaaf gemaakte mensen hadden, zoals eerder vermeld, geen rechten en leidden een hard en moeilijk leven naar de grillen van hun meesters.
Oud-Griekse kleding bestond meestal uit een lang stuk stof dat om het lichaam was gedrapeerd. Mannen waren meestal wit, terwijl vrouwen een reeks kleuren en patronen hadden. Ze droegen ook leren sandalen.
Grieken gebruikten de arbeid van tot slaaf gemaakte mensen om te voorzien in hun luxe vrije tijd. Omdat de vrouwen thuis speelden en de tot slaaf gemaakte mensen zorgden voor de boerderijen en andere arbeidskrachten, brachten mannelijke burgers hun dagen door op de agora , een bruisende open marktplaats voor winkelen, gezelligheid en politieke en filosofische debatten. Oude Grieken gingen ook graag naar het theater waar levendige tragedies of komedies werden opgevoerd. Theaters konden tienduizend mensen herbergen!
Athene en Sparta waren twee machtige stadstaten in het oude Griekenland, maar veel van hun samenleving en tradities verschilden sterk in hun economie, regering en cultuur. Ze waren bittere rivalen en waren vaak in oorlog en ontwikkelden verrassend verschillende filosofieën over leven, werk en overheid. Hier zijn enkele van de belangrijkste verschillen:
| Athene | Sparta | |
|---|---|---|
| Regering | Rond 500 vGT werd Athene een democratie waar alle vrije mannen ouder dan 18 jaar burger mochten zijn en deelnemen aan de regering, discussies voeren over kwesties en wetten opstellen. | Sparta werd geregeerd door een oligarchie, een regering die in handen is van een paar rijke en machtige mensen. Hun heersers werden de Raad van Ouderen genoemd en deze omvatte twee koningen en 28 mannen. Ze hadden ook een bijeenkomst van mannelijke burgers, maar ze hadden weinig macht. |
| Economie | Omdat het land in Athene niet vruchtbaar genoeg was voor extensieve landbouw, vertrouwden de Atheners op handel om in hun behoeften te voorzien. Ze ruilden hun olijfolie, vijgen, honing, kaas, parfum en aardewerk in voor goederen zoals hout uit Italië en graan, papyrus en tot slaaf gemaakte mensen uit Egypte. Ze gebruikten munten van goud, zilver en brons voor geld. | Sparta produceerde zelf niet genoeg voedsel voor zijn mensen en ontmoedigde handel, dus vertrouwde in plaats daarvan op het veroveren van andere landen om zijn burgers van voldoende landbouwgoederen en diensten te voorzien. Ze dwongen de mensen van hun veroverde landen om hun hun oogsten te geven en ook goederen te produceren zoals schoenen, kleding, ijzeren gereedschappen, wapens en aardewerk. Ze gebruikten zware ijzeren staven als geld. |
| Opleiding | Atheners geloofden sterk in een rigoureuze training van lichaam en geest. Ze voedden jongens op tot burgers door hen van jongs af aan op te leiden in strenge scholen die zowel lezen, schrijven, rekenen en muziek als worstelen en gymnastiek leerden. Jonge mannen vervolgden hun studie in militaire training of spreken in het openbaar en politiek. Meisjes leerden niet lezen of schrijven, maar leerden koken, schoonmaken en weven. | Spartanen waren een streng en oorlogszuchtig volk. De moderne definitie van het woord spartaans is 'de onverschilligheid tonen voor comfort of luxe die traditioneel wordt geassocieerd met het oude Sparta'. Ze geloofden in discipline en kracht en dachten dat het hoogste doel was om de stadstaat te beschermen. Terwijl jongens werden opgeleid om te lezen en te schrijven, vonden ze die vaardigheden niet belangrijk. De belangrijkste vaardigheid was om te leren vechten. Zelfs meisjes kregen een militaire opleiding. Jongens werd geleerd pijn te lijden zonder te klagen. Om een volwaardig staatsburger te worden, moesten ze een Spartaanse soldaat worden door te slagen voor een moeilijke test van fitness, militaire en leiderschapsvaardigheden. |
| Dames | Vrouwen werden niet als gelijkwaardig aan mannen beschouwd en hadden veel minder rechten. Ze konden in de meeste gevallen niet deelnemen aan de regering, geen eigendom bezitten of zelfs hun eigen huwelijk kiezen. Het was hun taak om voor het huis en de kinderen te zorgen. | Van vrouwen in Sparta werd verwacht dat ze sterk, gezond en in staat waren om te vechten. Ze moesten ook voor het bezit en de zaken van hun man zorgen als de mannen in oorlog waren. Hierdoor hadden Spartaanse vrouwen meer rechten dan in andere Griekse stadstaten van die tijd. Ze konden eigendommen bezitten, in het openbaar met mannen spreken en hertrouwen. |
| Tot slaaf gemaakte mensen | Tot slaaf gemaakte mensen hadden een hard leven en geen rechten, ze vervulden veel belangrijke banen in heel Athene, zoals werken op boerderijen, fabrieken, mijnen, thuis en het geven van bijles aan kinderen. | Spartanen maakten de mensen tot slaaf van de landen die ze veroverden. Ze noemden ze heloten en ze werden erg hard behandeld om de controle te behouden. Tot slaaf gemaakte mensen werden zelfs massaal vermoord om opstanden te intimideren en te voorkomen. |
Met de activiteiten in dit lesplan zullen leerlingen laten zien wat ze hebben geleerd over het oude Griekenland. Ze zullen vertrouwd raken met de omgeving, hulpbronnen, technologieën, religie en cultuur van het oude Griekenland en hun kennis kunnen aantonen door middel van schrijven en illustraties.
